افراط و تفریط در نگاه به دعوای سخنگو و سفیر

درگیری‌های لفظی میان مسئولان جمهوری اسلامی در رسانه ها، توییتر و... موضوعی عادی بود تا آنکه در یک جهش دیپلماتیکی این درگیری‌ها به عرصه های بین المللی هم وارد شد. هنوز علت جروبحث میان مسئولان خودمان در این فضا را درک نکرده بودیم که از مرزها خارج شد و کار را سخت کرد.
 
جهانپور روز یازدهم فروردین با بیان اینکه اکثر شهرهای ایران با طغیان بیماری روبرو هستند، از عملکرد چین در این زمینه انتقاد کرد و به خبرگزاری آناتولی گفت: «چین با ارائه آمار و مدارکش نسبت به بیماری کووید-19 شوخی تلخی با دنیا کرد. همه کشورهای درگیر این بیماری به استناد مدارک چین تصور کردند بیماری شبیه و آسان‌تر از بیماری آنفلوآنزا است. چنین نیست و نمی‌شود گفت دوره این بیماری دو ماه است».

ساعتی پس از انتشار این مصاحبه، سخنگوی وزارت بهداشت در توییتر نیز نوشت که حرف او یک حقیقت علمی بوده و «مباحث علمی» را نباید با «سیاست» آمیخت. او در ادامه نوشت که «همه محافل آکادمیک دنیا بر پایه اطلاعات اپیدمیولوژیک و گزارش محققین چین، حداقل آنفلوانزای تیپ A را از ویروس نوپدید کرونا وخیم‌تر قلمداد کردند، امروز یافته‌ها خلاف این را نشان می‌دهد، به یافته‌های خودی اطمینان بیشتری داریم».
 
این اظهارات جهانپور با واکنش «چانگ هوا» سفیر چین در تهران همراه بود، در پاسخ به این توئیت سخنگوی وزارت بهداشت ایران نوشت: «وزارت بهداشت چین هر روز نشست خبری برگزار می کند. پیشنهاد می کنم برای نتیجه گیری اخبار آنها را با دقت بخوانید.»

کیانوش جهانپور نیز به چانگ هوا پاسخ داد: «بسیار عالی! وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران هم روزانه دو کنفرانس خبری، نشست تخصصی ساعت ۱۱:۳۰ و نشست سخنگو ساعت ۱۴:۳۰ هر روز با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار می کند که تقریبا کم نظیر هست و برای سفرای محترم و اصحاب رسانه و همه کشورها بویژه کشورهای دوست قابل استفاده خواهد بود.»

سفیر چین نیز در پاسخی دوباره به سخنگوی وزارت بهداشت ایران نوشت: «آقای عزیز، بنابراین امیدوارم که شما به حقایق و تلاش های بزرگ مردم چین احترام بگذارید.»

این مشاجره توئیتری واکنش عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران را بر انگیخت. او بدون اشاره مستقیم به سخنان کیانوش جهانپور در صفحه توئیتر خود نوشت: «شجاعت، فداکاری و عملکرد حرفه ای چین در مهار کووید ۱۹ را باید تائید کرد.» وی همچنین تاکید کرد که ایران قدردان پکن در این «شرایط دشوار» است.

«چانگ هوا» سفیر چین در تهران نیز در توئیتی در واکنش به این توئیت موسوی نوشت: «شایعات نمی توانند دوستی ما را از بین ببرند.»

ظاهرا بعد از یک تذکر جدی به جناب سخنگو، ایشان در روز دوشنبه ۱۸فروردین در توییتی سخنان آقای موسوی را تکرار کرد و نوشت «دولت و ملت ایران قدردان دولت ها و ملت‌هایی است که به ویژه در این همه گیری جهانی کرونا در کنارشان ایستادند و حافظه تاریخی ایرانیان البته این قسمت ماجرا را هم فراموش نخواهد کرد. حمایت های چین از ملت ایران در این روزهای سخت، هکذا فراموش ناشدنی است. بیگانگان ذوق زده نشوند.»
 
سفیر چین در تهران نیز در توئیتر خود این پیام را بازنشر کرده و نوشت: «دوستان باید به یکدیگر کمک کنند، ما با هم می جنگیم.»
 
کیانوش جهانپور روز دوشنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس در پاسخ سوال خبرنگار سلامت ایرنا درباره واکنش‌ها به صحبت‌های روز گذشته او درباره مباحث علمی مطرح شده در مورد آمارها و اطلاعات کشور چین در زمینه کرونا افزود: «حوزه اجتماعی حوزه‌ای است که برخی افراد به دنبال تعبیرهای سیاسی حتی از گزاره‌های پزشکی و علمی هستند. به هر حال نمی‌توانیم جلوی تعابیر و تفاسیر دیگران را بگیریم.»
 
وی ادامه داد: «البته باید نیمه پر لیوان را هم دید. حداقل سودمندی این موضوع، این بود که همه ما به نتیجه رسیدیم که باید اصول دیپلماسی را رعایت کنیم و به آن احترام بگذاریم. البته ما تلاش می‌کنیم این موضوع را رعایت کنیم و افرادی که این را به ما توصیه کردند، بیشتر از قبل این موضوع را رعایت خواهند کرد و در کنار دولت جمهوری اسلامی ایران خواهند بود.»
 
سخنگوی ستاد مقابله با کرونا اظهار کرد: «در همه روزهای گذشته خیلی روشن گفتیم ملتی نیستیم که قدردان تلاش‌ها و زحمت‌ها در راستای خواست ملت ایران نباشیم. همزمان حافظه تاریخی ملت ما هرگز ظلم و ستمی مثل تحریم‌ها را فراموش نخواهد کرد. همزمان که استقلال خودمان را حفظ می‌کنیم و برای هویت نظام جمهوری اسلامی احترام قائل هستیم، ممکن است به رویه برخی کشورها در حوزه سلامت نقد داشته باشیم و در عین حال نمی‌توانیم با توجه به روحیه خودمان، اقدامات و تلاش‌های کشورهایی که در سخت‌ترین شرایط در کنار ما قرار گرفته‌اند را فراموش کنیم. چین در هفته‌های گذشته بیشترین پشتیبانی را از مردم ایران کرده است و نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت. از آن طرف تحریم‌های دارویی و تجهیزات پزشکی آمریکا را هم فراموش نمی‌کنیم. استقلال ما حکم می‌کند همه این‌ها را با هم ببینم.»
 

اختلاف در میزان شیوع

ظاهرا جهانپور از اینکه چین گفته بود این ویروس از آنفولانزا تیپA خطرناک‌تر نیست دلخور بود. او در ادامه پاسخ خود به خبرنگاران در روز دوشنبه گفت: «یافته‌های قبلی در دنیا مبنی بر این بود که آنفلوآنزا تیپ A ممکن است مرگ بارتر از کرونا باشد، اما این ویروس سریع الانتشارتر است. آنچه امروز می‌بینیم بعد از ۴۵روز این است که علاوه بر سریع الانتشارتر بودن کرونا، بیماری‌زایی بیشتری در کشور ایجاد کرده و موارد فوت هم بیشتر بوده است. از این جمع تعداد بیشتری نسبت به آنفلوآنزا H۱N۱ فوت کرده‌اند. در نتیجه یافته‌های ما این است که رفتار ویروس کرونا در ایران هم بیماری‌زایی بیشتری نسبت به آنفلوآنزا داشته و هم سریع الانتشارتر است.»
 
جهانپور افزود: «در ایالات متحده حداقل ۳۱۰ هزار بستری و ۳۲ میلیون مبتلا و ۱۸ هزار فوت ناشی از آنفلوآنزا تا ۲۲ فوریه ۲۰۲۰ داشته است. با توجه به رشد سریع و موارد سریع ابتلا به ویروس کرونا باید ببینیم که آیا همین رفتار که از ویروس کرونا در ایران دیدیم، در آمریکا هم دیده می‌شود یا خیر؟»
 
بحث میان سخنگوی وزارت بهداشت و سفیر چین به خوبی و خوشی تمام شد، اما واکنش‌های شدیدی به همراه داشت. آنان که سال‌ها از ارتباط ایران و چین نگران بودند افراط کرده و در یادداشت‌ها و سخنان تندی نظام و دولت را به هر چه که خودشان در مورد اروپا و امریکا دنبال آن هستند نسبت دادند. نسبت‌های مانند ضعف در برابر چین و حتی کاپیتولاسیون. البته در روزهای کرونایی ظاهرا شورای نظارت بر فضای مجازی و هیئت نظارت بر مطبوعات تعطیل هستند تا پیگیر این بی شرمی روزنامه هایی مانند همدلی و اعتماد باشند.    

واکنش مسئولان بهداشتی

در کنار روزنامه ها و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی که از این جروبحث خوشحال و ذوق زده شدند، شخصیت‌هایی بودند که حرف‌های مبهمی در مورد خطا بودن گزارش‌های چین زدند. گویی مسئولان ما در وزارت بهداشت به هرچه که چین در تحقیقاتش رسیده بود اعتماد کردند و چشم بسته آن را قبول کرده بودند و حالا مدعی هستند که چرا این تحقیقات اشتباه بوده و تازه یادشان افتاده به منابع خود و تحقیقات خود اعتماد کنند.
 
حمید سوری، عضو ستاد ملی کرونا که استاد دانشگاه علوم پزشکی «شهید بهشتی» نیز هست، روز سه‌شنبه، ۱۹فروردین، به خبرگزاری ایرنا گفت: «یک نوع خدشه» در داده‌های دولت چین درباره کرونا وجود داشت و «هرچه جلوتر ‌رفتیم، متوجه می‌شدیم واقعیت اپیدمی با گزارش‌های چینی‌ها همخوانی ندارد». در بخش دیگری از این گفت‌وگو، حمید سوری با اشاره به این که مقام‌های وزارت بهداشت ایران چند جلسه با «گروه ۵، ۶ نفره‌ای که از چین به ایران آمده بودند»،‌ داشته‌اند،‌ می‌گوید در این جلسات «این ذهنیت‌ها تقویت می‌شد که خیلی از صحبت‌ها با هم جور درنمی‌آید». سوری ‌تاکید کرد که مطالب غیردقیقی که چینی‌ها درباره این ویروس مطرح کرده‌اند باعث «گمراهی» در سیاست‌گذاری سایر کشورها شده است. او گفت «ایتالیا خیلی درست‌تر داده‌های خود را منتشر می‌کند».
 
مینو محرز، پزشک متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته ملی مبارزه با بیماری کووید ۱۹ وزارت بهداشت ایران، روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین در گفت‌وگو با روزنامه "شهروند" چاپ تهران، درباره اظهارات کیانوش جهانپور گفت: «صحبت‌های زیادی در این‌ باره می‌شود و در هر صورت از چین انتظار نمی‌رود که آمار و اطلاعات دقیقی ارایه بدهد. در حال حاضر هم نتایج بسیاری از مقالاتشان را پس می‌گیرند. آمار و مطالعات آنها خیلی درست نبوده است.» او ادامه داد: «رفتار ویروس پس از آن که در همه جای دنیا شایع شد، نشان داد مانند آن چه چین گزارش می‌داده، نیست. دو احتمال وجود دارد: یا ویروس جهش پیدا کرده و قوی‌تر شده است، یا آنها در ارایه اطلاعات کم‌کاری کرده‌اند.»
 
این عضو کمیته ملی مبارزه با بیماری کووید ۱۹، حتی آمارهای کنونی دولت چین را زیر سؤال برد و گفت: «معلوم نیست که مساحت شیوع تنها ووهان بوده باشد. ما نمی‌دانیم که بیماری در چین مهار شده است یا خیر؟ با سابقه‌ای که از مطالعات علمی آنها داریم، می‌دانیم که به آمار‌هایشان هم نمی‌شود اتکا کرد. به ‌هر حال آمار را خودِ چین می‌دهد، کس دیگری نیست که برود در چین و مشاهدات را گزارش کند. بیماری وسعت بسیار بیشتری از گزارش‌های چین دارد.»
 
مینو محرز در ادامه نیز گفت: «بیماری‌زایی بیماری کووید۱۹ نسبت به آنفلوانزا بسیار بالاتر است. از طرفی آنفلوانزا واکسن دارد و با تزریق واکسن، جمعیت کمتری به آن مبتلا می‌شوند، در حالی‌که شدت بیماری‌زایی کرونا فوق‌العاده بیشتر بوده و حتی از سارس و سایر ویروس‌های هم خانواده خودش نیز شدت بیماری‌زایی بیشتری دارد.» او تاکید کرد که «میزان مرگ‌ ناشی از این بیماری از دو درصد مرگ و میری که چین اعلام کرده، بیشتر است.»
 
واکنش مسئولان ستاد مقابله با ویروس کرونا و عدم تطابق آمارها قابل تامل بود. اما چرا منتظر جهانپور بودند تا این اطلاعات را پخش کنند؟ و اینکه وقتی ما نباید در این موارد به هیچ کشوری اعتماد و اطمینان داشته باشیم، یعنی چین هم یکی از آنهاست و ما نمی‌خواهیم از نظام سلطه امریکا به نظام سلطه چین وارد شویم. پس مراقبت‌ها از همان روز اول باید صورت می‌گرفت، تا پس از جان باختن هموطنان عزیزمان تازه به این نتیجه نرسیم که آمار چینی‌ها اشتباه بوده.
 
البته تعدادی از نمایندگان خواستار احزار سفیر چین به وزارت امور خارجه ایران و تذکر کتبی به او شدندو هنوز مشخص نیست رفتار وزارت امور خارجه چیست؟ البته این نمایندگان هدایت آشوب‌های پس از سقوط هواپیمای اوکراینی توسط سفیر انگلیس را یک ساندویچ خوردن معمولی دانستند و نیازی ندیدند به وزارت امور خارجه نامه بزنند که او را توبیخ کند.
 

واکنش رسانه ها

خبرگزاری ایرنا که خودش کاسه داغتر از آش شده بود و غیرمحترمانه با مخالفان خود حرف می زند، در گزارشی که پیرامون این ماجرا منتشر کرده، لحن سفیر چین را «غیرمحترمانه» توصیف کرد و نوشت منتقدان سخنگوی وزارت بهداشت در این ماجرا «چین‌زدگان یا ارزشی‌ها»یی بودند که نباید «کاسه داغ‌تر از آش شوند». ایرنا همچنین نوشته که صحبت‌های کارشناسان نشان می‌دهد حرف‌های کیانوش جهانپور درست بوده است. خبرگزاری ایرنا همچنین در تیتر این مطلب از این گروه از منتقدان به عنوان «چینوفیل» نام برده است که کنایه از شیفتگی و تسلیم در برابر چینی‌هاست.
 
علاوه بر گزارش خبرگزاری دولت، برخی رسانه‌های داخلی نیز به انتقاد از لحن سفیر چین پرداخته‌‌اند. روزنامه همدلی در سرمقاله روز سه‌شنبه، ۱۹ فروردین نوشته است نحوه برخورد با انتقاد سخنگوی وزارت بهداشت از چین، یادآور «کاپیتولاسیون» بود. در این یادداشت آمده است که این رویدادها، «اذهان عمومی را به این سمت می‌کشاند که برخی از کشورهای دیگر از قدرت، نفوذ و البته مصونیتی در داخل کشور ما برخوردارند که برخی نهادهای دولتی و مردمی ایران برخوردار نیستند». نویسنده سرمقاله اشاره کرده است پیش از این روسیه و سوریه از چنین بهره‌ای برخوردار بوده‌اند و «با اتفاقات روز گذشته، چین نیز به این فهرست اضافه شده است».
 
روزنامه اعتماد هم در شماره روز سه‌شنبه خود نوشت اعتماد دولت به «صداقت چینی‌ها نتیجه عکس داد» و دولت چین جهان را با «ادعاهای غیرواقعی درباره کم‌خطر بودن ویروس کرونا» فریب داد. اعتماد همچنین گزارش داده که اوایل اسفند دولت چین ۸۰۰ دانشجو و تبعه خودش را از ایران خارج کرده، چون می‌دانست «چه به سر سایر کشورها خواهد آمد».
 
حالا این اطلاعات چقدر می‌تواند درست باشد باید منتظر ماند. چه آنکه همین روزنامه ها مدام پرواز ماهان را به ورود کرونا ربط می‌دادند که معلوم شد، تنها یک پرواز برای بازگرداندن دانشجویانمان از چین بود. شاید انتظار داشتند آنها را آنجا رها کنیم. این واکنش‌ها صادقانه صورت نمی‌گیرد زیرا سالهاست این رسانه ها در نگاهشان به روابط چین دچار افراط و تفریط هستند. ظاهرا قلم ایرنا، همدلی و اعتماد در اختیار آلبانی تبارها قرار گرفته است. چون ادبیات آنها دقیقا شبیه تیم‌های رسانه‌ای مستقر در آلبانی است.

ناگفته نماند رسانه های معاند همراه با رسانه هایی داخلی که نمی دانیم چه اسمی برای آنها انتخاب کنیم، یک آتش بازی مصنوعی راه انداختند و با دروغها و خبرسازی هایشان سعی کردند اختلاف در میان مسئولان و مردم ایران را شدیدتر کنند.

حقیقتا اگر بعضی از مردم و مدعیان روشنفکری و حتی کسانی که خود را ارزشی می دانند عقلشان را در اختیار این رسانه ها قرار نمی دادند و با خواندن هر مطلبی اول فکر می کردند و سپس تایید می کردند، نگاهشان به هر اتفاقی شبیه یه یکدیگر بود و مدام از نظر فکری از یکدیگر دور نمی شدند. این حجم از تهمت و توهین برای یک سخن علمی سخنگوی وزارت بهداشت و دفاع سفیر چین از اقدامات کشورش، قابل درک نیست و هیچ قلمی جز قلم منافقان در داخل و خارج کشور بر علیه وحدت و دوستی مردم روی کاغذ نمی آید.
 
 

واکنش طرف مقابل

در میان واکنش‌هایی که به صورت رسمی انجام می‌شد و تعدادی از آن هم در رسانه های اصلاح طلب دیده شد، اما آن‌طرف ماجرا کسانی بودند که حرف‌های جهانپور را نابجا و بد موقع دانستند و حتی از مسئولان دولتی خواستند او را برکنار کند. انگار چین در نگاه آنان کشوری است که ما خیلی به آن مدیون هستیم در صورتی که هیچ کشوری نباید و حق ندارد خود را برتر از دیگر کشورها بداند و آن را مدیون خود ببیند. چه ویروس کرونا از چین آمده باشد چه نیامده باشد و چه اطلاعات آنها درست باشد و نباشد، انتقاد کردن و بیان ایرادات چین هیچ اشکالی ندارد و اتفاقا لازم است زیرا این اظهارات باعث می‌شود کشورهای دیگر با ملاحظه بیشتری سمت مقابله با کرونا بروند.
 
شاید چین کشوری باشد که در دوران تحریم کمک‌های زیادی در دور زدن و یا خرید نفت به ایران کرده باشد که البته نه چیزی مجانی داده و نه چیزی مجانی گرفته، ولی بازار ایران برای چین سود کمی نداشته که حالا لازم باشد خود را مدیون این کشور بدانیم و محتاطانه حرف بزنیم. پس در نگاه به مراوداتمان به چین نباید افراط و تفریط داشته باشیم و فکر نکنیم او منافع خود را به خاطر منافع ما در خطر می‌اندازد. چه آنکه در مورد روسیه و... هم چنین نگاه باید حاکم باشد و بارها همین موضوع را مشاهده کردیم. آنها هم همین نگاه را به ما دارند.
 

آمارها و اطلاعات چین

در میان بحث‌های بی نتیجه کف توییتی، برخی کارشناسان معتقد هستند آماری که چین از شیوع و گسترش و تعداد جانباختگان کرونا داده است، خیلی کمتر از حد واقعی می‌باشد. زیرا چین میان ورشکستگی اقتصادی و جان باختن تعدادی از شهروندانش اولی را انتخاب می‌کند. این نگاه چین همان نگاه امریکا و انگلیس است. امریکا که در رقابت‌های اقتصادی و بقای نظام سلطه از هیچ فریبی فروگذار نیست، نگاهش به بحران کرونا همین است و نمی‌خواهد در مبارزه با کرونا به ورشکستگی اقتصادی شکست بخورد حتی از هزاران شهروند او کشته شوند. البته تاکنون ضررهای اقتصادی چین بیشتر بوده.
 
بنا بر این استدلال کارشناسان قائلند، چین تظاهر کرده که کرونا را کنترل و مهار کرده تا نگرانی‌ها را رفع و موتور فعالیت‌های اقتصادی‌اش را روشن کند و این کار یعنی خطر برای جهان. زیرا کشورهای جهان اقدامات سختگیرانه برای کنترل کرونا انجام می‌دهند ولی به محض شروع رفت و آمد همه چیز از نو شروع می‌شود. البته این موضوع نه تنها برای چین بلکه برای هر کشوری در دنیا مصداق دارد.